“Öfke” Yaşayan Afetzedelerle Etkili İletişim Kurmak İçin Bazı İpuçları

Aşağıda verilen ipuçları, afet bölgelerinde kamuya ait ya da özel iş yerlerinde hizmet veren kişiler ile öfkeli bir afetzede arasındaki iletişim sırasında kullanılabilir. Ayrıca, duruma göre biraz uyarlanarak, aile, komşu ilişkilerinde, yüzyüze ya da telefonla olan her türlü insan ilişkisinde kullanılması yararlı olabilir.

AFET DURUMLARINDA İNSANLAR
NEDEN ÖFKELENİRLER?

Bir felaketin ardından insanları öfkelendirebilecek pek çok neden vardır. Bunların çoğu da anlaşılabilir, hak verilebilir nedenlerdir. Afet bölgesindeki bir insanın hayatındaki güvenlik ve rahatlık duygusu sarsılmıştır. Yaşamları müthiş bir biçimde değişmiştir. Neredeyse her koşula yeniden uyum yapmaları gerekmektedir ve söz konusu koşullar hiç de kolay değildir.Siz onların öfkelerinin altındaki bu nedenleri ne kadar iyi anlarsanız, duruma o kadar iyi hakim olabilirsiniz. Afeti yaşamış bir kişi:

• Yakınlarını/evini/eşyasını/umudunu/vb. kaybetmiş olabilir.Yiyeceği ya da parası olmayabilir.Rahatlık açısından normalin çok altındaki yaşam koşullarında yaşıyor olabilir.Kendini güvencede hissetmiyor olabilir.Yakınlarının durumlarından endişe ediyor/onların sorumluluğu altında ezilmiş olabilir.Kendisine sunulacak yardımlar gecikmiş/kendisi yardım alma konusunda zorlanıyor olabilir. Yanlış bilgilendirilmiş olabilir.Diğer kişiler tarafından kendisine saygısızca ya da haksız biçimde muamele edilmiş olabilir.Bazı yardımlardan/desteklerden yoksun bırakılmış olabilir.Uykusuz kalmış olabilir.Kronik biçimde yorgun ve tükenmiş olabilir.Ailesinde ve evliliğindeki ilişkiler gerginleşmiş olabilir.İşsiz kalmış olabilir.İş yükü fazlasıyla artmış olabilir.Aşırı alkol ya da ilaç tüketmiş olabilir.Aşağılanmış olabilir.Onuru kırılmış/haklarına tecavüz edilmiş/ “insan yerine konmamış”olabilir.Kendisini kimsenin anlamadığını düşünüyor olabilir.Kendisine ayırımcılık yapıldığını/başkalarına iltimas geçildiğini düşünüyor olabilir.Eğer yeterince yüksek sesle, bağırarak ve talepkar biçimde konuşursa istediklerini elde edeceğine inanıyor olabilir.Beklentileri gerçekleşmemiş/hayal kırıklığına uğramış/kendini engellenmiş hissediyor olabilir.Sizin bu konuda yeterince bilgi sahibi olduğunuza inanmıyor olabilir.Görüşmesi gereken insanı (eğer bu insan sizseniz, sizi) buluncaya kadar çok zorlanmış olabilir.Verilen sözler tutulmamış (veya tutulamamış) olabilir.
• Çevresinde çıkarılan asılsız söylentilerden etkilenmiş olabilir.

Bu muhtemel olaylardan biri ya da bir kaçını aynı anda yaşayan kişi afet yüzünden kaybettikleri ve yaşadığı değişiklikler nedeniyle kolayca öfkeye kapılabilir.

ÖFKELİ BİR KİŞİ KARŞISINDA
YAPILMASI GEREKENLER

»Sakin kalmaya çalışın.

Derin bir nefes alın.

Bir yandan da kendi kendinize:

“Bu söyledikleri, kişisel olarak benimle ilgili değil.” “Sakin kalabilirim. Buna hem gücüm hem de yeteneğim var.” “Benim de öfkelenmem ne ona ne de kendime yarar.” “Onun bu öfkesine öfke ile karşılık vermeyeceğim”

“Bu duruma hakim olabilirim” şeklinde telkinlerde bulunun.

Ona kadar sayın.

Dikkatinizi bir yandan da bedeninizden gelen sinyallere yönlendirin.

»Karşınızdakini ilgiyle ve ciddi bir şekilde dinleyin.

Dikkatinizi karşınızdakinin söylediklerine verin.

Araya girmeyin. Anlatacaklarını bitirmesine izin verin.

»Duygularına saygı gösterin.

Geçirdiği sıkıntılar dikkate alındığında yaşamakta olduğu öfkenin onunaçısından “haklı” ve “geçerli” nedenleri olabilir. Bunu kendinize hatırlatın.

Duygularını isimlendirmeye çalışın:

“Sesiniz çok öfkeli geliyor” / “Sesiniz öfke dolu”

“ Kendinizi çok engellenmiş hissediyor olmalısınız”“Sanki çok fazla hayal kırıklığına uğramış gibisiniz”“Çok sinirli görünüyorsunuz”

“Çok gerginsiniz”

Gibi ifadelerle o kişinin o anda yaşadıklarını anladığınızı belirtin:

“Kaç kez uğraştığınız halde bir sonuç alamamış olduğunuzu söylüyorsunuz. Bunun sizi ne kadar öfkelendirici bir şey olabileceğini anlıyorum.”

“Bu çok şaşırtıcı bir durum. Ben de endişelendim. Ben şimdi size bir parça yardımcı olmaya çalışacağım. Ama bir an önce de amirimi bu konuda bilgilendireceğim.”

“Neden bu kadar öfkelenmiş olduğunuzu anlayabiliyorum… Lütfen neler olduğunu sırayla ve özet olarak anlatır mısınız?.”

Onu kendisini dinlediğinize inandırın.

Herhangi bir öneri verme konusunda çok dikkatli olun.

Onunla aynı fikirde olduğunuzu ya da olmadığınızı belirtmeden de onu anlayabildiğinizi hissettirebilirsiniz.

Eğer yüzyüze bir görüşme yapıyorsanız, kendisine bazı seçenekler sunun. Bu şekilde, hem kendinizin hem de onun biraz daha güç ve zaman kazanmasına, dikkatleri başka bir yöne çekmeye ve ilginizi gösterebilmeye yardımcı olabilirsiniz. Eğer imkanlarınız elverişli ise:

Kahve, çay teklif edebilirsiniz;
Oturmalarını önerebilirsiniz;
Bir başka sefere tekrar görüşmeyi teklif edebilirsiniz.

»Onu öfkelendiren özel noktaları/konuları belirleyin.

Gerçek sorunu anlamaya çabalayın. Gerekirse ek sorular sorarak açmaya çalışın.

»Dikkatinizi karşınızdaki kişinin sözünü ettiği sorun ve o sorunun çözümü üzerinde yoğunlaştırın.

Bu aşamada kendisine sizin nasıl yardımcı olabileceğinizi, sizden o aşamada tam olarak ne istediğini sorun.

Böylelikle etkileşim sırasındaki rolleriniz (onunki de sizinki de) belirlenecektir.

Sorun ve çözümü üzerinde yoğunlaşın.

Umut verin. Kendisine bir parça da olsa, destek verebileceğinizden, yön gösterebileceğinizden emin olun.

Küçük de olsa, az da olsa, yardımcı olun ki size yapmış olduğu başvurunun boşa gitmediği duygusuna kapılsın.

»Karşınızdakine saygınızı sürdürün.

Teselli edici, acıdığınızı gösteren ya da sorununu hafife aldığınızı düşündürecek sözlerden kaçının.

»Çözüm için bir konuda söz verdiyseniz, sözünüzü tutun.

YAPILMAMASI GEREKENLER

»Onun yaşadığı öfkeyi kişisel olarak üzerinize alınmayın.

Şunu unutmayın: Karşınızdaki kişinin öfkesi size yönelmiş bile olsa sizinle ilgili değildir.

Kişi hayatındaki herhangi bir duruma ya da sizin temsil ettiğiniz bir kişiye ya da kuruma öfkelidir.

»Karşınızdakine asla, “Sinirlenmeyin../Sinirlenmeye ne gerek var..” demeyin.

»Münakaşa etmeyin/Tartışmaya girmeyin.

»Eğer o şaka yapmıyorsa, şaka yapmaya kalkışmayın. Konuyu espiri ile hafifletmeyin.

SON OLARAK….

EĞER SİZİN BÜTÜN ANLAYIŞLI YAKLAŞIMINIZA RAĞMEN KARŞINIZDAKİ KİŞİ ÖFKESİYLE SİZE ENGEL OLMAYA DEVAM EDİYORSA AŞAĞIDAKİ YÖNTEMLERE BAŞVURABİLİRSİNİZ

1. Derin bir nefes alın ve, “Bir dakika lütfen. Bu durumun sizi çok rahatsız etmiş olduğunu görüyorum ve sizi anlıyorum. Ama, sorununuza neden olan ben değilim. Size yardımcı olmaya çalışıyorum ama bu konuda lütfen siz de bana yardımcı olun. Buna ihtiyacım var.” sözlerini vurgulayın.Kişi öfkesini sürdürüyorsa, bu sorunu çözmeye çalışmayın. Öfkeyle kavrulan biriyle yapıcı bir konuşma sürdüremezsiniz.Mümkünse, “Bakın, sizin şu anda muhatap olmanız gereken kişi ben değilim” diyerek bir başka kişinin devreye girmesi/yardımcı olması için girişimde bulunun.Eğer öfkesi devam ediyorsa, “ Bana yönelttiğiniz bu hakaretlerden/ aşağılamalardan/ ses tonunuzdan çok rahatsızım. Kızgın olduğunuzu anlıyorum. Ama size yardımcı olmaya çalıştığımdan emin olmanızı istiyorum” deyin.Öfkesi bütün bu söylediklerinize rağmen devam ediyorsa, “Lütfen kendinizi biraz daha sakin/daha kendinize hakim hissettiğinizde tekrar görüşelim” diyerek konuşmaya son vereceğinizi belirtin.
2. O yine devam ediyorsa, “Kusura bakmayın ben bir süre için uzaklaşmak zorundayım" diyerek, oradan uzaklaşın; ya da, “Telefonu kapatmak durumundayım” diyerek konuşmayı kesin.

Unutmayınız!

Öfke bulaşıcıdır. Mümkün olduğu ölçüde öfkeyi tırmandırmayın. Sizin göreviniz bu gerilimi azaltmaktır. İnsan olarak göreviniz gereği siz de aşırı yük ve stres altında olabilirsiniz. Siz de sık sık küçük olaylarda bile öfke duyabilirsiniz. Öfkenizi kontrol etmenizin hem size hem de hizmet verdiğiniz kişilere zincirleme olarak büyük yararı olacaktır.