|
|
 |
|
| Afetzedelerin karşılaşabilecekleri psikolojik sorunlar ve bunlara karşı alabilecekleri önlemler |
 |
 |
Bu yazıda doğal afet geçirmiş kişilerin
yaşayabilecekleri psikolojik sorunlar ile bu sorunların ortaya çıkma olasılığını
azaltabilecek bazı önlemler özetlenmiştir:
- DOĞAL AFET SONRASI YAŞAYABİLECEĞİNİZ PSİKOLOJİK
SORUNLAR
Özellikle ilk birkaç gün içinde
yaşayabilecekleriniz:
- Duygusal Olarak: Geçici bir şok yaşayabilir,
korku, öfke, suçluluk, utanç, çaresizlik ve umutsuzluk duyguları hissedebilir ya da
hiç birşey hissetmeden “donup kalabilirsiniz”.
- Zihinsel Olarak: Kafanız karışabilir, örneğin
gününüzü, saatinizi, nerede olduğunuzu bilemeyebilirsiniz veya şaşırabilirsiniz.
Ayrıca kararsızlık, endişe, dikkati toplayamama, unutkanlık, gibi sorunlar
yaşayabilirsiniz.
- Fiziksel Olarak: Gerginlik, yorgunluk, uyuma
güçlüğü, bedensel ağrı ve acılar, kalp atışlarında düzensizlik, bulantı,
iştah artması ya da azalması, ani irkilmeler, tedirginlik vb. bedensel sıkıntılar
yaşayabilirsiniz.
- Sosyal Olarak: İş hayatında, okulda, arkadaşlık
ve evlilik ilişkinizde ya da ana/baba olarak sorunlar yaşayabilirsiniz: Huzursuzluk,
güvensizlik, insanlardan uzaklaşma, kendini reddedilmiş ya da terk edilmiş gibi
hissetme, aşırı yargılayıcı ve suçlayıcı olma, her şeyi kontrol altında tutma
isteği ve genel olarak bir ilgi azalması gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.
Doğal afet yaşayan bir çok insan yukarıda özetlenen
bu tür tepkileri gösterebilirler; ancak kısa bir süre sonra bazı kişiler
bunlardan büyük ölçüde kurtulurlar, hatta eskisine göre daha da güçlenebilirler.
Bazı kişiler ise travma sonrası stres bozukluğu, kaygı bozuklukları ve depresyon dediğimiz bir takım psikolojik belirtileri gösterebilirler. Örneğin:
- Kendinizi sanki bir rüyadaymış, bedeninizin
dışındaymış veya gerçek değilmişsiniz gibi hissedebilir; başınızdan geçen
olayları hiç hatırlayamayabilirsiniz.
- Başınızdan geçen olayla ilgili rahatsız edici
anılardan kurtulmak için alkol ve benzer maddelere yönelmek isteyebilirsiniz.
- Kendinizi boşlukta, duygusuz, tepkisiz ve donmuş gibi
hissedebilirsiniz.
- Ani öfke patlamaları, aşırı huzursuzluk, panik
duyguları gibi aşırı duygusal tepkilerin yanısıra, çaresizlik hissedebilir; ard
arda aynı hareketleri yapabilir veya düşünceyi aklınıza takabilirsiniz.
- Aşırı depresyon (ruhsal çökkünlük hali); kendini
değersiz hissetme, umutsuzluk ve yaşama isteğinizin azalması gibi sorunlar içine
girebilirsiniz.
Doğal afet yaşayan insanların bir kısmında bu
tür belirtilerin görülmesinin nedenleri şunlardır:
- Yaşamınızı tehdit eden ciddi bir tehlike ile
karşılaşmış olmanız,
- Ölümle burun buruna gelmeniz, yaralanmanız, ölenleri
görmeniz,
- Evinizi, eşyalarınızı, komşularınızı ve
yakınlarınızı kaybetmeniz,
- Yakınlarınızla haberleşmenizin kesilmesi ve onların
desteklerini kaybetmeniz,
- Özellikle biri kurtulduğunda izleyenlerin alkışları
ve bağırışları gibi yoğun tepkilerle karşılaşmış olmanız,
- Aşırı yorgunluk, açlık ya da uykusuzluk yaşamış
olmanız,
- Tehlike, kayıp, duygusal ve fiziksel baskıya uzun süre
maruz kalmanız,
- DOĞAL AFET YAŞAMIŞ KİŞİLER, BU PSİKOLOJİK
SORUNLARIN CİDDİ BOYUTLARA DÖNÜŞMESİNİ ENGELLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİR?
Afetlerden sonra gözlemler ve araştırmalar yapmış
olan ruh sağlığı uzmanları, stres belirtilerini azaltmak ve afet sonrası koşullara
yeniden uyumu kolaylaştırmak için aşağıdaki önerilerde bulunmuşlardır:
- KORUNUNUZ: Kendinizi koruyunuz. Barınabileceğiniz
bir yer bulunuz. Yiyecek-içecek sağlayınız. Sağlıklı bir ortam oluşturmaya
çalışınız. Zaman zaman kendinizle başbaşa kalabileceğiniz, sessizce oturup, kısa
süreli de olsa rahatlamaya ve uyumaya çalışabileceğiniz bir yer bulmaya
çalışınız.
- HAREKETE GEÇİNİZ: Kendinize olan saygınızı,
amaçlarınızı ve umut hissinizi yeniden kazanmanıza yardımcı olmak için size ve
ailenize ait özel eşyalarınızdan kurtarabildiklerinizi koruma altına alınız.
- TEMAS KURUNUZ: Ailenizle, arkadaşlarınızla
iletişim sağlamaya çalışınız; sizi dinleyebilecek kimi bulursanız
yaşadıklarınızı anlatınız; ulaşabiliyorsanız uzmanlara başvurup onlara
anlatınız.
- EN YAKIN YARDIM KURULUŞUNA BAŞVURUNUZ: Temel acil
yardımlar, temizlik, sağlık ve konut gereksinmeleriniz için en yakın
ulaşabileceğiniz yardım kuruluşuna başvurunuz ve yardım isteyiniz.
Afet sonrasında yaşadığınız her gün için;
- Kendiniz ve aileniz için o gün yapılacak en önemli
şeyin ne olduğunu belirleyiniz.
- Tüm dikkatinizi kendinizin ve yakınlarınızın
başından geçenlere odaklayınız. Durumu gözden geçirip yeniden değerlendiriniz.
Böylece neyin önemli neyin önemsiz olduğunu daha kesin olarak belirleyebilirsiniz.
- Yaşadıklarınızın sizin için ne anlama geldiğini
anlamaya çalışınız ki, yaşama tekrar sıkıca sarılabilesiniz ve hatta tüm bu
olanlardan kişisel olarak daha da güçlenerek çıkabilesiniz.
Türk Psikologlar Dernegi'nin eski çalışmalarından yararlanılmıştır. |
|
